Độc tố botulinum loại A (BTX-A) là một chất độc thần kinh được tiết ra bởi vi khuẩn Clostridium botulinum. Ở những liều rất nhỏ, nó có thể được dùng để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau.Tuy nhiên, chỉ định phổ biến nhất của thành phần này là tình trạng được gọi là nếp nhăn động (nếp nhăn hình thành bởi các cử động cơ mặt). Độc tố botulinum loại A (sản phẩm thương mại phổ biến nhất là Botox) giúp cải thiện nếp nhăn động bằng cách làm tê liệt một phần một số nhóm cơ nhất định trên mặt và từ đó làm giảm sự cử động gây xuất hiện nếp nhăn.
BTX-A là một trong số những thành công lớn của ngành công nghiệp trẻ hoá thẩm mỹ với mức độ hài lòng cao của khách hàng cũng như hồ sơ dữ liệu về độ an toàn và hiệu quả tốt.Tuy nhiên, nhiều vấn đề về mặt an toàn đã được bàn luận nhiều hơn trong thời gian gần đây.
Một mối quan tâm về độ an toàn của BTX-A đến từ nghiên cứu vào năm 2008 được đăng trên Tạp chí Khoa học Thần kinh (Journal of Neuroscience) của Dr.Caleo và cộng sự ở Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Ý (Italian National Research Council).Các nhà nghiên cứu đã tiến hành tiêm BTX-A vào cơ ở chuột và quan sát sự lan truyền của thuốc từ vị trí tiêm.Trước nghiên cứu của Dr.Caleo, độc tố quanh vị trí tiêm vẫn được giả thuyết nằm giới hạn ở vùng này và chỉ tác động cục bộ. Tuy nhiên, Dr.Caleo và cộng sự đã nhận thấy rằng một số độc tố đã di chuyển dọc theo các sợi thần kinh vào não và tuỷ sống của chuột.Về mặt lý thuyết, điều này cho thấy nguy cơ tiềm tàng của các tác dụng phụ trên hệ thống thần kinh trung ương khi tiêm BTX-A vào cơ.
Nghiên cứu của Dr.Caleo rõ ràng gây chú ý và đáng được nghiên cứu nhiều hơn. Tuy nhiên, nó nên được xem xét nhiều mặt.Thứ nhất, sinh lý ở động vật tương tự nhưng không hoàn toàn giống với sinh lý người.Vì vậy, việc xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương của độc tố có thể không xảy ra ở người với mức độ tương tự.Thứ hai, liều sử dụng ở nghiên cứu trên chuột cao hơn đến khoảng 150 lần so với liều dùng trên người cho mục đích thẩm mỹ. Thứ ba, BTX-A là một protein phân huỷ sinh học. Trong cơ thể, thành phần này cuối cùng sẽ được phân huỷ bởi các enzyme (dù có di chuyển hay không). Do đó, dù cho một lượng nhỏ độc tố có đi đến tuỷ sống và não đi nữa thì có vẻ như chúng cũng không có khả năng tích luỹ đủ đến lượng nguy hiểm, chỉ cần liều tiêm đủ thấp và không thường xuyên thì thành phần này gần như an toàn.
Một vấn đề về độ an toàn của BTX-A khác đến từ các báo cáo về biến chứng nghiêm trọng hoặc tử vong có khả năng liên quan đến việc tiêm độc tố botulinum.Các trường hợp tác dụng phụ nghiêm trọng liên quan BTX-A khá hiếm: khoảng 1 / 10,000 – 100,000 (mặc dù cần nhiều dữ liệu hơn nữa để có được kết quả thống kê chính xác hơn).Có vẻ như hầu hết các biến chứng nguy hiểm liên quan BTX-A đều xảy ra ở những người có bệnh lý về thần kinh, người già và trẻ nhỏ.Vị trí tiêm cũng tỏ ra có ảnh hưởng đến nguy cơ. Ví dụ, việc tiêm độc tố botulinum vào vùng cổ (để giảm các cơn đau do co thắt cơ) đã được báo cáo gây nên các vấn đề về hoạt động nuốt, hiển nhiên là do các cơ điều chỉnh hoạt động này nằm gần vùng tiêm.Mặt khác, khi BTX-A được tiêm vào các nhóm cơ mặt nhỏ để điều trị nếp nhăn ở người trưởng thành khoẻ mạnh, các biến chứng ảnh hưởng đến tính mạng tỏ ra cực kỳ hiếm (chỉ cần độc tố được tiêm đúng cách với liều thích hợp).
Kết luận
Giống như hầu hết các liệu pháp thẩm mỹ trẻ hoá khác, tiêm độc tố botulinum loại A cũng có một số nguy cơ nhất định.Các nguy cơ này tỏ ra rất thấp về mặt thống kê, tuy nhiên nhiều nghiên cứu hơn nữa là cần thiết để có thể kết luận rõ ràng. BTX-A đã được chỉ định cho hàng chục triệu người như một phương pháp điều trị nếp nhăn và nhìn chung đạt được các kết quả khá tốt.Ngoài ra, nó còn sở hữu hồ sơ dữ liệu về độ an toàn tốt hơn so với phần lớn các phương pháp khác trên thị trường. Dù vậy, các biến chứng nghiêm trọng vẫn có thể xảy ra dù với tỷ lệ vô cùng thấp. Các biến chứng này tỏ ra rất hiếm gặp ở những người trưởng thành với chỉ định nếp nhăn trên mặt được điều trị bởi những chuyên gia nhiều kinh nghiệm.
Một số người cảm thấy rằng dù chỉ một nguy cơ rất nhỏ của các tác dụng phụ nghiêm trọng là không thể chấp nhận được đối với một quy trình chỉ có mục đích thẩm mỹ.Ngược lại, nhiều người khi tìm kiếm phương pháp cải thiện vẻ ngoài lại sẵn sàng tâm lý chấp nhận các nguy cơ lớn hơn (theo thống kê) so với nguy cơ liên quan đến tiêm BTX-A.Dù sao thì việc lựa chọn điều trị cũng thuộc quyền cá nhân.